Biếng ăn, sụt cân, nôn mửa, đau họng, tiêu chảy… là những tác dụng phụ thường gặp của bệnh nhân ung thư trong quá trình xạ trị, hóa trị.
Theo Trung tâm Dinh dưỡng TP.HCM, các phản ứng phụ trong thời gian điều trị bệnh ung thư ảnh hưởng mạnh đến thói quen ăn uống và tình trạng dinh dưỡng của bệnh nhân. Thậm chí chúng còn gây ra tâm trạng chán nản, mệt mỏi, không tuân thủ quá trình điều trị dẫn đến tử vong.
Sau đây là một số tình huống thường gặp và cách xử trí được đưa ra bởi chuyên gia dinh dưỡng.
Biếng ăn, sụt cân
Cần cố gắng chăm sóc người bệnh theo các tiêu chí sau đây để duy trì việc cung cấp đủ năng lượng và chất đạm cần thiết của cơ thể cho quá trình điều trị khối u:
Ăn 5 – 6 bữa nhỏ mỗi ngày (thay vì ăn 3 bữa như lúc trước khi mắc bệnh).
Tranh thủ ăn nhiều khi có cảm giác đói.
Sử dụng các thực phẩm giàu đạm có giá trị sinh học cao như trứng, sữa…
Luôn có sẵn và cung cấp ngay những món ăn, thức uống mà người bệnh yêu thích khi được yêu cầu.
Khuyến khích người bệnh vận động để có được cảm giác đói khi đến bữa ăn.
Một người mẹ nuôi con bị ung thư tại BV Ung Bướu TP.HCM.
Buồn nôn, nôn
Các triệu chứng này là do tác dụng của hóa chất và tia xạ sử dụng trong tiến trình điều trị khối u tác động lên dạ dày, ruột và não.
Cách xử trí như sau:
Ăn số lượng ít, nhưng ăn thường xuyên.
Tránh các món ăn quá béo, quá ngọt, có nhiều gia vị hoặc có mùi quá nồng. Thức ăn dạng lỏng, mát lạnh sẽ dễ được người bệnh chấp nhận.
Cho người bệnh nhấm nháp các loại nước uống mà họ yêu thích giữa các bữa ăn.
Ăn trong tư thế ngồi sẽ ít nôn ói hơn ăn ở tư thế nằm.
Tránh ăn hoặc uống trong khi người bệnh đang ói để tránh sặc thức ăn vào phổi. Sau khi ói xong, cho nhấm nháp một ít nước trái cây, một ít bánh quy sẽ giúp người bệnh dễ chịu.
Có thể sử dụng thuốc chống nôn theo toa của bác sĩ.
Tiêu chảy
Có thể do chính khối u gây ra, do hóa trị, do xạ trị ở vùng bụng, vùng chậu hoặc do dùng các loại thuốc khác trong quá trình điều trị ung thư.
Để tránh tình trạng mất nước và rối loạn điện giải, người bệnh cần bổ sung nhiều nước (nước đun sôi để nguội, nước trái cây, nước hầm xương với rau, củ, dung dịch bù nước…), ăn từng bữa nhỏ với các món ăn mềm, ít muối, giảm các thực phẩm giàu chất xơ, sử dụng thuốc theo toa bác sĩ.
Chăm sóc người bệnh ung thư đòi hỏi kiên nhẫn, khoa học và sự đồng cảm với nỗi đau, tâm trạng của bệnh nhân.
Táo bón
Hóa chất đưa vào cơ thể người bệnh để diệt các tế bào ung thư cũng rất dễ gây táo bón. Khi đó, người bệnh cần:
Uống nhiều nước để kích thích nhu động ruột, làm mềm phân; các loại nước được khuyên dùng là nước chín, nước ép từ quả mận đỏ, nước trái cây ấm, trà đã tách hết caffein, nước chanh nóng.
Ăn các thực phẩm giàu chất xơ: ngũ cốc nguyên hạt, rau tươi hoặc rau nấu chín, trái cây tươi hoặc trái cây khô.
Tăng vận động nếu sức khỏe người bệnh cho phép.
Sử dụng thuốc làm mềm phân theo toa bác sĩ.
Đau miệng, đau họng
Thường là viêm lớp niêm mạc miệng do tác dụng phụ của hóa trị và xạ trị trong tiến trình điều trị ung thư. Người bệnh sẽ khó ăn và khó nuốt dẫn đến suy giảm sức khỏe một cách nhanh chóng.
Có thể cải thiện tình trạng này bằng các cách sau:
Ăn các món ăn mềm, trơn (để dễ nuốt).
Thực phẩm mát hoặc lạnh sẽ giúp người bệnh ít đau rát khi ăn hơn là ăn nóng hoặc thức ăn nóng. Tránh các món ăn khô, thô ráp.
Uống nhiều nước, nên uống sữa mát, nước ép từ trái cây ngọt, súp kem hoặc nước hầm xương. Tránh uống rượu, cà phê, các món có vị chua và nhiều gia vị.
Súc miệng nhiều lần trong ngày với nước muối tự pha (50 ml nước với 1 thìa cà phê muối).
>>> Đọc thêm: 4 giờ phẫu thuật cứu cụ bà 72 tuổi mang khối u tủy sống hiếm gặp
